Chia jest znana od ponad 5500 lat. Nasiona chia były jednym z najważniejszych składników diety Majów i Azteków. Skład chemiczny i właściwości technologiczne chia nadają roślinie wysoki potencjał odżywczy. Chia to dobre źródło wielonienasyconych kwasów tłuszczowych: omega-3 i omega-6, rozpuszczalnego błonnika pokarmowego. Zawiera również znaczną ilość białek i fitochemikaliów. Wartość odżywcza chia sprawia, że jest ona stosowana w profilaktyce wielu chorób niezakaźnych, takich jak otyłość, nadciśnienie, choroby układu krążenia (CVD), nowotwory i cukrzyca. Odżywcze i terapeutyczne aspekty chia są obecnie badane w wielu ośrodkach naukowych. Celem artykułu jest przedstawienie wartości odżywczych i terapeutycznych chia.
Chia (Salvia hispanica L.) jest przedstawicielem rodzaju Salvia. Rodzina chia wyróżnia się zarówno wysokim potencjałem żywieniowym, jak i terapeutycznym. Salvia hispanica L. to roślina jednoroczna rosnąca na obszarze rozciągającym się od zachodniego Meksyku po północną Gwatemalę. Optymalny rozwój rośliny gwarantuje ciepły klimat, obfite opady oraz temperatura 15-30 ° C. Chia ma wysoki potencjał odżywczy ze względu na skład nasion. Skład zależy od czynników genetycznych i wpływu ekosystemów, w których rosły rośliny. Nasiona chia zawierają 16-26% białka, 31-34% tłuszczu, łącznie 37-45% węglowodanów, 23-35% błonnika pokarmowego. Oprócz tego są źródłem składników mineralnych (wapń, fosfor, potas i magnez), witamin (tiamina, ryboflawina, niacyna, kwas foliowy, kwas askorbinowy i witamina A) oraz związków przeciwutleniających.
Właściwości odżywcze nasion chia, takie jak: wysoka zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, białka roślinnego, błonnika pokarmowego, witamin, minerałów i substancji bioaktywnych, owocują licznymi badaniami nad tymi nasionami, aby udowodnić ich właściwości lecznicze. Nasionom chia przypisuje się właściwości hipotensyjne, przeciwnowotworowe, przeczyszczające i przeciwbólowe. Mówi się, że chronią one układ sercowo-naczyniowy, wykazują właściwości przeciwzapalne, kontrolują metabolizm lipidów, działają przeciwutleniająco i zwiększają wydolność sportowców.
Badania nad nasionami chia
Istnieje wiele badań naukowych potwierdzających korzystny wpływ nasion chia na organizm. Randomizowane badanie z pojedynczą ślepą próbą z udziałem 20 osób dorosłych z cukrzycą typu 2 wykazało znaczące obniżenie skurczowego ciśnienia krwi i stężenia białka C-reaktywnego w osoczu krwi, nawet po spożyciu 37 g nasion chia dodawanych do chleba dziennie przez 12 tygodni. W osoczu grupy badanej stwierdzono również większą obecność kwasu linolenowego i kwasu eikozapentaenowego w porównaniu z grupą kontrolną. Badania wykazały również, że działanie przeciwzakrzepowe i przeciwzapalne nasion chia może pomóc w zapobieganiu udarom i zawałom serca u chorych na cukrzycę typu II. Wzrost poziomu nienasyconych kwasów tłuszczowych we krwi osocza zaobserwowano również w badaniu zdrowych kobiet po menopauzie, którym podawano 25 g mielonych nasion chia dziennie przez 7 tygodni.
Popularność nasion chia
W krajach Unii Europejskiej sprzedaż nasion szałwii hiszpańskiej (Salvia hispanica) jako nowych składników żywności jest dozwolona dopiero od 13 października 2009 r. Zgodnie z rozporządzeniem nr 258/97 Parlamentu Europejskiego i Rady. Ze względu na skład chemiczny nasion chia, który świadczy o ich wartości odżywczej, dodając je do pożywienia, mogą one poprawić jej wartość odżywczą, a dieta z nasionami chia może być elementem profilaktyki chorób cywilizacyjnych.
Źródła:
- Katarzyna Marcinek, Zbigniew Krejpcio, Chia seeds (Salvia hispanica): health promoting properties and therapeutic applications – a review, Rocz Panstw Zakl Hig 2017;68(2):123-129.
- xtainaa V.Y., Nolascoa S.M., Tomás M.C.: Physical properties of chia (Salvia hispanica L.) seeds. Ind Crop Prod 2008;28:286-293.
- Vuksan V., Whitham D., Sievenpiper J.L., Jenkins A.L., Rogovik A.L., Bazinet R.P., Vidgen E., Hanna A.: Supplementation of conventional therapy with the novel grain Salba (Salvia hispanica L.) improves major and emerging cardiovascular risk factors in type 2 diabetes: results of a randomized controlled trial. Diabetes Care 2007; 30(11):2804-2810
