Badania pokazują, że również fitoestrogeny, znajdujące się w soi, regulują endogenną syntezę cholesterolu, zmniejszając tym samym jego stężenie o 9,3 %, stężenie frakcji LDL o 12,9 %, a  TG o 10,5 %. Izoflawony z nasion roślin strączkowych zapobiegają utlenianiu cholesterolu LDL, hamują agregację płytek, powodują rozszerzenie naczyń i zwiększają ich elastyczność, przyczyniając się do obniżenia ciśnienia tętniczego [4].

Pozytywny wpływ na zapobieganie chorobom układu krążenia wykazują również :
– kwercetyna w cebuli i w jabłkach → działają hipolipemiczne
– wyciągi z winogron → zmniejszają przepuszczalność naczyń
– ekstrakt z aronii → zmniejsza ciśnienie krwi, obniża poziom cholesterolu całkowitego, LDL i TG
– owoce cytrusowe [3].

CUKRZYCA

Przewlekła choroba metaboliczna, charakteryzująca się hiperglikemią, spowodowaną defektem sekrecji i/lub działania insuliny. Choroba obarczona bardzo wieloma poważnymi powikłaniami.  Kluczowym elementem w terapii jest odpowiednia dieta, która jest jednocześnie jednym z głównych czynników przyczyniających się do jej rozwoju. Dlatego odpowiednie spożycie antyoksydantów może zarówno zapobiegać rozwojowi cukrzycy, jak i jej powikłaniom.

W badaniach wykazano, że wysokie spożycie magnezu oraz witamin antyoksydacyjnych (A, C, E) może wpłynąć na spadek ryzyka wystąpienia cukrzycy typu II. W innych badaniach (populacjach Holendrów i Finów) wykazano, że u osób które zachorowały na cukrzycę było znacznie niższe spożycie witaminy C, a w badaniach prowadzonych w Finlandii stwierdzono istotnie niższe spożycie beta-kryptoksantyny oraz luteiny i zeaksantyny u osób, które zapadły na cukrzycę. Wykazano także, że odpowiednie spożycie witaminy E i karotenoidów ogółem jest związane z obniżeniem ryzyka zachorowalności na cukrzycę typu II [5].

Liczne badania wskazują również na przeciwcukrzycowe działanie polifenoli, pomocne przy utrzymaniu prawidłowej glikemii . Szczególnie wyróżnia się tutaj sok aroniowy. Podawany szczurom przyczyniał się do redukcji hiperglikemii  o ponad 40 % oraz do łagodzenia objawów towarzyszących: normalizacji masy ciała, zmniejszenia pragnienia i poliurii. Spożywanie go przez 3 miesiące przez pacjentów z insulinoniezależną cukrzycą przyczyniło się do zmniejszania stężenia glukozy na czczo [1].

Warto również zwrócić uwagę na izoflawonoidy soi, które spowalniają wchłanianie glukozy, mogą zwiększać jej tolerancję i zmniejszać insulinooporność. Podobne działanie wykazują procyjanidyny z pestek winogron [4].

Dodatkowo cukrzyca jest nierozerwalnie związana z chorobami układu krążenia, które mogą być zarówno jej przyczyną, jak i powikłaniem.  Dlatego ważne jest , aby w diecie cukrzyka znalazły się również te antyoksydanty, które mają swoje zastosowanie w profilaktyce schorzeń sercowo-naczyniowych.

NOWOTWORY

Nowotwory, najliczniejsza z grup chorób. Jednocześnie najbardziej zróżnicowana, powodująca coraz to więcej zachorowań i zgonów. Od wielu lat powodująca najwięcej problemów we współczesnej medycynie, szczególnie w zakresie zapobiegania i leczenia. Dlatego coraz większy nacisk kładzie się na poszukiwanie substancji onkogennych oraz na wczesne zapobieganie tym chorobom, czyli na profilaktykę pierwotną. Antyoksydanty, jako bardzo liczna grupa związków bioaktywnych naturalnie występujących w żywności ma tutaj niemałe znaczenie.

Szczególnie duży wpływ na kancerogenezę obserwuje się w działaniu: izotiocyjanianów, antocyjanów, fitoestrogenów (izoflawony, resweratrol) oraz likopenu.

Wśród  izotiocyjanianów znacząco wyróżnia się sulforafan, znajdujący się w przeważającej mierze w brokułach, kiełkach brokułu. Wykazuje on wielokierunkowe działanie, nawet we wczesnych etapach kancerogenezy. Hamuje aktywność głównego enzymu, odpowiedzialnego za rozwój nowotworów jelita grubego czy gruczołu krokowego [7].

Fitoestrogeny budową przypominają estrogeny oraz wykazują powinowactwo do receptorów estrogenowych. Działają antagonistycznie do tych hormonów, czym tłumaczy się ich prewencyjne działanie w stosunku do nowotworów hormonozależnych, tj: rak sutka czy prostaty. Badania nad fitoestrogenami potwierdziły redukcję ryzyka wystąpienia raka sutka, a nawet działanie zapobiegające, głównie u kobiet z licznymi czynnikami ryzyka, do których zalicza się siedzący tryb życia, otyłość, czy stosowanie używek. Zaobserwowano, że rak sutka rzadziej występuje u kobiet pochodzących z Azji, gdzie spożywa się duże ilości produktów sojowych, natomiast wysoki poziom zachorowań występuje w Stanach Zjednoczonych oraz u Azjatek, które wyemigrowały na Zachód. Jednak zależność tę odnotowano jedynie w przypadku długotrwałej diety bogatej w produkty sojowe. Zjawisko to nie wstępuje w czasie krótkotrwałego spożycia tych produktów [4].

Wykazano również, że dodatek siemienia lnianego (źródło lignanów, zaliczanych do fitoestrogenów) do diety pacjentów z rakiem prostaty wywarł hamujący wpływ na namnażanie się komórek nowotworowych [7].

Ekstrakt z aronii, dzięki dużej zawartości antocyjanów, także wpływa na wzrost niektórych typów raka piersi i okrężnicy, głównie poprzez zmianę dostępności estrogenów dla ich receptorów. Ograniczają one również powstawanie i nasilenie skutków ubocznych podczas stosowanie alkilujących leków przeciwnowotworowych [1]. Spożywanie 370 g borówek dziennie pozwala na zmniejszenie namnażania się komórek nowotworowych aż o 7 %, co jest niezwykle pomocne w praktycznej realizacji działań prewencyjnych [7].

Likopen spośród wszystkich karotenoidów wykazuje największe właściwości prozdrowotne, szczególnie w kontekście prewencji raka prostaty. Jego zawartość w poszczególnych produktach różni się, co uzależnione jest przede wszystkim od stopnia przetworzenia. Likopen jest znacznie lepiej przyswajalny z przetworów pomidorowych niż ze świeżych pomidorów. Dowiedziono, że spożywanie 2-4 porcji surowych pomidorów tygodniowo skutkuje istotnym (26%) obniżeniem ryzyka zachorowania na raka prostaty, w porównaniu do mężczyzn nie spożywających tego warzywa. Ponadto dostarczanie wraz z dietą przetworzonych pomidorów w postaci sosu pomidorowego i pizzy, redukowało to ryzyko nawet o 35%. Przy czy warto zaznaczyć, że likopen wykazuje  większe właściwości ochronne w stosunku do sporadycznego raka prostaty niż do tego uwarunkowanego genetycznie. Co więcej, prace naukowe potwierdzają, że jeszcze większe korzyści można osiągnąć poprzez spożywanie różnorodnych produktów zawierających wszystkie karotenoidy niż skupianie się na podaży jednego antyoksydantu [7].