Dieta ketogeniczna znana również pod nazwą jako dieta ketogenna lub wysokotłuszczowa stosowana jest przez wielu w procesie odchudzania. Jednak jej pierwotne zastosowanie znacznie odbiega od dzisiejszych modnych założeń obniżających masę ciała. Otóż pierwotna koncepcja diety ketogennej była inna, a mianowicie wykorzystywana była i jest w leczeniu schorzeń dotyczących układu nerwowego m.in. w chorobie Parkinsona i Alzheimera  oraz padaczki. Warto jest jednak bliżej przyjrzeć się obecnemu dość popularnemu zastosowaniu tej diety w leczeniu nadwagi i otyłości. Czy dieta ketogeniczna jest skuteczna? Jakie niesie konsekwencje zdrowotne dla naszego organizmu?

Dieta ketogeniczna (ketogenna) to wysokotłuszczowa restrykcyjna dieta wymagająca diametralnych zmian dotychczasowych nawyków żywieniowych. Uznawana jest za dietę nie tylko czasochłonną, ale również kosztowną. Mimo to stale rośnie zainteresowanie tą dietą. Wystarczy sprawdzić wzrost ilości wyszukiwanych informacji na jej temat przez użytkowników wyszukiwarki Googla (wykres poniżej) by się upewnić, iż zainteresowanie tą dietą wzrasta.

Dieta ketogeniczna – główne zalecenia i efekty stosowania

Opisując dietę ketogeniczną nie możemy przedstawić jednolitych, prostych, stałych zaleceń mówiących jak wygląda dokładnie ten sposób żywienia. Wyszukując informacji na temat diety ketogennej spotkamy się z wieloma koncepcjami i założeniami tej diety dla pacjenta z otyłością. Jednymi z najpopularniejszych to: dieta Atkinsa, dieta Kwaśniewskiego oraz South Beach. Każda z tych dieta ma inne założenia i trudno jest je opisać w jednym zdaniu. Czy jest jednak główny spójny elementy każdej „wersji” diety ketogenicznej – może istnieje zalecenie łączące wszystkie diety różnych autorów?

Główna zasada stosowania diety ketogenicznej mówi o źródłach energii pochodzących ze składników odżywczych. Wysokie spożycie tłuszczu przy jednoczesnym ograniczeniu dowozu węglowodanów w tej diecie zmienia proporcje pozyskiwania energii z pożywienia. Zabieg ten bezpośrednio przyczynia się do faktycznych efektów redukcji masy ciała, którą trudno jest nazwać odchudzaniem.

Spadek masy ciała wynika z następstwa ograniczenia wykorzystania glukozy jako materiału energetycznego dla komórek mięśniowych. Jednocześnie poprawia dostępność glukozy dla komórek układu nerwowego oraz krwinek czerwonych. Dochodzi do gwałtownego zmniejszenia poziomu rezerw glikogenu co przyczynia się do szybkiego obniżenia masy ciała wynikającej nie ze strat tłuszczu w organizmie a strat wynikających z utraty wody, którą wcześniej wiązał gromadzony w mięśniach glikogen.

Ponadto w ramach kompensacyjnych działań chroniących przed hipoglikemią – organizm w celu utrzymania odpowiedniego stężenia glukozy we krwi nasila przemiany, z których może szybko uzyskać glukozę i uzupełnić deficyt. Wykorzystuje zgromadzone w organizmie białka budulcowe. Dochodzi do nasilonego rozpadu (katabolizmu) aminokwasów organizmu i wykorzystania ich jako prekursorów glukozy. Efekt jest oczywisty – przyczynia się to do dodatkowych strat kilogramów, ale niestety nie kosztem tłuszczu w naszym organizmie a białka.

W dłuższym okresie stosowania diety ketogenicznej nieuchronnie może dojść do wszystkich negatywnych konsekwencji związanych z dieta niedoborową w białko, czyli stopniowego wyniszczenia organizmu. W początkowym okresie może dojść do rozpadu białek strukturalnych organizmu, czyli pochodzących z tkanek mięśniowych. W późniejszych do dalszych strat pogłębiających wyniszczenie.

Dieta ketogeniczna – wady i zalety

Podsumowując działanie diety ketogennej na ludzki organizm warto jest dokładnie przyjrzeć się wadom i zaletom związanym z tym sposobem żywienia.

Zalety diety ketogenicznej:
– obniżenie ilościowe masy ciała;
– obniżenie stężenia glukozy we krwi; (jedna z pozytywnych konsekwencji stosowania diety ketogenicznej dla diabetyków – nie stanowi jednak racjonalnego uzasadnienia dla stosowania wysokiej podąży tłuszczu wśród tej grupy chorych);
– wzrost naturalnie występujących w organizmie antyoksydantów chroniących organizm przed wolnymi rodnikami.;

Wady diety ketogenicznej:
– utrata wody w organizmie;
– utrata białek strukturalnych w organizmie człowieka i spadek masy mięśniowej. (stosowanie diety ketogennej w dłuższym czasie może doprowadzić do wyniszczenia organizmu);
– ograniczenie możliwości wysiłkowych organizmu;
– zaburzenia łaknienia;
– zakwaszenie organizmu;
– pogorszenie samopoczucie, rozdrażnienie, agresja;
– zwiększona diureza (oddawanie moczu);
– dieta restrykcyjna, czasochłonna i kosztowna

Efekt stosowania diety ketogenicznej – obniżenie masy ciała pacjenta jest niepodważalny. Tylko jakim kosztem zdrowia? Czy warto jest chwytać się desperacko diety, która w późniejszym okresie może doprowadzić do pogorszenia naszego zdrowia?

Piśmiennictwo
1. Babicz-Zielińska E. Konsekwencje stosowania wysokotłuszczowych diet ketogenicznych BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XL, 2007, 4, str. 371 – 374
2. Halczuk I. Dieta ketogenna – niefarmakologiczna metoda leczenia padaczki lekoopornej u dzieci.
3. Bachański M. Dieta ketogenna w leczeniu padaczki opornej na leki u dzieci. Opieka paliatywna nad dziećmi – Tom XV / 2007

autor:
mgr dietetyki Jakub Bukowski
absolwent Uniwersytetu Medycznego w Łodzi